حیف بیان که متخصّص و اهل قلمش من باشم!

دوست دارم تمام مطالبم را حذف کنم. تمام کاغذها و دفترهایم را جِر بدهم و آتش بزنم و خاکسترشان را دفن کنم؛ کیلومترها دورتر از هر موجود زنده‌ای. دوست دارم قلم را بشکنم، کاغذ را بدرم، شیشه گوشی را خرد کنم، دل‌وروده کیبورد را بیرون بریزم‌. دوست دارم ننویسم. از نوشتن رها شوم. از هرچیز و از هرکس خمیرمایه‌ای برای نوشتن نسازم. عادّی زندگی کنم و انگشت‌نمای خاصّ و عام نشوم.

دیگر نمی‌نویسم. بله. همین که گفتم. بی‌چون‌وچرا. الان هم دارم نمی‌نویسم. فکر می‌کنی این نوشتن است؟ نه. شِرووِربه‌هم‌بافتن است. دستور زبان ندارد. علائم نگارشی و جمله‌بندی و این مزخرفات را ندارد، پس مزخرف است. دارد؟ دستورزبانش کامل است؟ علائم نگارشی هم همینطور؟ نیم‌فاصله و این‌ها هم؟ زکّی! اشتباه می‌کنی برادر. این‌ها ظاهر است. باید چشم باطن‌بین داشته باشی تا ببینی این جمله‌های شیک‌و‌پیک از درون پوکیده‌اند. از درون املای‌ درست‌و‌حسابی ندارند و از درون دستورزبانش صفر است. داری؟ دِ نداری دیگر.

آخر این‌ها اصلاً نوشته نیست. نوشتن نیست. گفتن هم نیست. واگویه است. پریشان‌گویی و آشفته‌بافی است. چرت‌و‌پرت اعلا، این ور بازار. می‌بینی؟ مغزم دارد بندری می‌رقصد! گرچه قاعدتاً باید کُردی برقصد، آخر من بچه ایلامم. عجب مغز خُلی داریم ها! اصلاً مغزم را بی‌خیال. جناب خودت چرا این را می‌خوانی؟ خب نخوان. نبین. نشنو. گم شو. ببخشید، یعنی برو. لطفاً دیگر هم برنگرد. اینجا فقط وقتت تلف می‌شود. اینجا هیچی عایدت نمی‌شود. اینجا همه دست‌خالی بر‌می‌گردند. اینجا مکان تباهیِ بشر است. طبقه‌ی همکف جهنم است. دیدی؟ دارم به جاهای بدی می‌رسم. نگذار دهانم بیشتر باز شود! لا اله الّا الله.

عمر برف است و از این‌ حرف‌ها

سعدی در گلستان می‌گوید:

هر دم از عمر می‌رود نفَسی

چون نگه می‌کنم، نمانده بسی

تا به خود آمدم، بیست‌ساله شدم. کی از فردای خود خبر دارد؟ من که می‌گویم تا در این دنیا هستیم، باید از آن استفاده‌ی درست بکنیم. از همین حالا. گیرم تا صد سال دیگر زنده‌ بمانیم؛ در این صد سال نباید سنگ‌تمام بگذاریم؟ طوری نباشد که بعدها پشت سر آدم بگویند به‌ ماندن نمی‌ارزید و همان بهتر که مرد!

فعلاً تنها آرزوی من این است که آثار کهن فارسی را بخوانم. تک‌به‌تک. خدا کند که اوّل با شاهنامه و مثنوی معنوی هم‌نشین و همراه بشوم، بعد بمیرم. خواسته‌ی زیادی است؟ یکی‌دو ماه پیش هم، توفیق دست داد و گلستان سعدی را تا آخر خواندم. افسوس می‌خورم که چرا زودتر به سراغش نرفته‌ام. حقّا که سعدی استاد سخن است. 

حالا، کتاب دیگرِ شیخِ اجل را آغاز کرده‌ام: «بوستان». اگر بخوانید، با تعجّب از خود خواهید پرسید که آیا این شاعر توانا، همان نویسنده‌ی گلستان است؟ مگر می‌شود از هرانگشت آدم هنر ببارد؟ بله، می‌شود. اگر سعدی باشی، هم گلستان را می‌نویسی؛ هم بوستان را، هم آن غزلیّات دلکش را. سه شاهکار جاودانه.

بوستان سعدی، ساده و زیبا و خوش‌آهنگ است و مثل گلستان، آموزشگاه زبان فارسی‌ست‌. ترکیبات و کلماتِ نابی دارد. سعدی، بوستان را شیوا و روان و همه‌فهم نوشته است؛ بنابراین، از خط‌به‌خط آن می‌توان درس نویسندگی آموخت.

پس، چه سعادتی از این بهتر که بوستان‌خوانده از دنیا برویم، اگر قرار بر مردن باشد؟

مرد خدمات‌رایانه‌ای

رفتیم داخل مغازه‌ کامپیوتریِ کنار اداره. آهنگی پخش می‌شد که خواننده‌اش می‌خواند: «عَزیزِم آشُفتَه‌حالِم لَه غمِت...»

پدر گفت: «این آهنگ مرا می‌برد به دهه‌ شصت.»

مرد گفت: «من اساساً آهنگ‌های قدیمی را دوست دارم. این جدیدها معلوم نیست چه می‌گویند!»

پدر پرسید: «مظهر خالقی است؟»

مرد سرش را به‌ نشانه تایید تکان داد.

نگاهی انداختم به اطراف. روی دیوارها قفسه‌هایی بود که سی‌دی و بلندگو و هدفون و از اینجورچیزها رویش چیده بودند. بعضی‌هاشان دیگر رنگ‌و‌رو نداشتند. روی یکی از سی‌دی‌ها عکس سی‌جی را دیدم با آن رکابی سفید و سر طاسش. در اینجا و آنجای مغازه، پوسترهایی چسبانده بودند از هنرپیشه‌های فراموش‌شده‌ی زن و مرد.

مرد پرسید: «این معافیت برای چیست؟»

و به کاغذهایی اشاره کرد که گذاشته بود داخل دستگاه کپی. شکم برآمده‌اش را تکیه داده بود به دستگاه. قدّش از من و پدر بلندتر بود و موهای سیاه غلیظی داشت که حوصله نکرده بود شانه‌‌شان بزند. صدایش از اعماق بر می‌خواست و تند‌تند حرف می‌زد. 

همیشه زود سلام کنید!

دیشب که حوالی یازده رفته‌ بودم پیاده‌روی، دو مرد را دیدم در کنار خیابان. هردو کوتاه‌قد و ماسک‌زده؛ شلوار کُردی پوشیده با آستین‌کوتاه. مرد سمت راستی آشنا می‌زد. چاق بود و موی حنایی‌ِ فرق سرش ریخته بود و ابرو پُرپشتی داشت. حدس زدم که آقای الف است، معلم کلاس پنجمم. ولی از کنارش که رد شدم، او نبود. دستم را به نشانه سلام بردم بالا. پاسخ داد:

«سلام چاکرم...»

و انگار جمله‌اش ادامه داشت امّا من نایستادم. اندیشیدم که نه، راستی‌راستی خود آقای الف بود. این‌ را از لحن سرزنده‌اش فهمیدم. در چند قدم جلوتر، رویم را برگرداندم. پشت یک ماشین بود و مرا نمی‌دید. خواستم بروم بپرسم:

«ببخشید شما آقای الف هستید؟»

کشف‌الاسرار میبدی، قسمت نهم

• شراب غفلت و شراب معرفت

قولُه تعالی: «یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا اِنَّمَا الخَمرُ وَ المَیسِر» الآیة(تا آخر آیه). قال النّبی صلّی الله علیه و آلِه: «الخَمرُ جِماعُ الاِثمِ و اُمّ الخَبائث». خمر اصل خبایث است و کلید کبایر، مایهٔ جنایات و تخم ضَلالات و منبع فتنه. عقل را بپوشد و دل را تاریک کند، و چشمه طاعت خشک کند و آب ذکر باز بندد و درِ غفلت بگشاید. نَفْس از خمر مست شود، از نماز باز ماند. دل از غفلت مست شود، از راز باز ماند...

قولُه تعالی: «یَسئَلونَکَ عَنِ الخَمرِ وَ المَیسِر» الآیة. شرابِ اهل غفلت را سرانجام و صفت این است که گفتیم. بار خدای را عزّ و جلّ بر روی زمین بندگانی‌اند که آشامندهٔ شراب معرفت‌اند و مست از جام محبت. هرچند که از حقیقت آن شراب در دنیا بویی نه، و از حقیقت آن مستی جز نمایشی نه، زانکه دنیا زندان است، زندان چند برتابد؟ امروز چندان است، باش تا فردا که مجمع رَوح و ریحان بوَد، و معرکهٔ وصال جانان، و رَهی در حق نگران.

امّید وصال تو مرا عمر بیفزود

خودْ وصل چه چیز است چو امّید چنین است

شوریده‌ای به کلبهٔ خَمّار شد؛ دِرَمی داشت به وی داد، گفت: «به این یک درم مرا شراب ده». خمّار گفت: «مرا شراب نماند». آن شوریده گفت: «من خود مردی شوریده‌ام، طاقت حقیقت شراب ندارم، قطره‌ای بنمای تا از آن بویی به من رسد، بینی که از آن چند مستی کنم، و چه شورانگیزم!»

سبحان‌الله! این چه برقی است که از ازل تابید، دو گیتی بسوخت و هیچ نپایید. یکی را شرابِ حیرت از کاسِ هیبت(جلال خدا) داد، مست حیرت شد، گفت:

کار دُشخوار است آسان چون کنم؟

درد بی‌داروست درمان چون کنم؟

از صُداع قیل و قال ایمن شدم

چارهٔ دستان مستان چون کنم؟

یکی را شراب معرفت از خمخانهٔ رجا داد، بر سر کوی شوق بر امید وصل همی گوید:

بخت از درِ خان ما درآید روزی

خورشید نشاط ما برآید روزی

وز تو به سوی ما نظر آید روزی

وین اندُه ما هم به سر آید روزی

یکی را شرابِ وصلت از جام محبّت داد، بر بساط انبساطش راه داد، بر تکیه‌گاه اُنسش جای داد، از سرِ ناز و دَلال گفت:

بر شاخ طرب هزاردستانِ توایم

دل بسته بدان نغمه و دستان تویم

از دست مده که زیردستان توایم

بگذار گناه ما که مستان توایم

یکی را خود از دیدار ساقی چندان شُغل افتاد که با شراب نپرداخت.

سَقَیتَنی کَأساً فَأَسکَرتَنی

فَمِنکَ سُکری لا مِنَ الکَأسِ!

(جام باده را به من نوشاندی و مستم کردی. پس مستی‌ام از توست، نه از جام!)

برگزیده کشف‌الاسرار میبدی به کوشش دکتر محمدمهدی رکنی، ص ۸۱ تا ۸۳.

تمرین هیچ کاری نکردن

چشم‌هایم را بستم. تلاش کردم تا ذهنم خالی شود و به چیزی نیندیشد. می‌خواستم مراقبهٔ سکوت را انجام دهم. دمی بعد، احساساتی بدیع بهم دست داد: 

صدای ماشینی در دوردست جادّه‌ها، آواز جیرجیرک که هر چهارثانیه یکبار قطع می‌شد، نجوای باد که یواشکی به زلف گندم‌ها دست می‌کشید، سردیِ شیشه‌ی نیم‌باز پنجره که دستم را رها کرده بودم رویش، گرمی پاهایم در کفش‌ها، فروشُدگی پشتم در صندلی ماشین، احساس فشار دست چپم در زیر پا و حتّی سنگینی پیراهن و شلوار بر تنم.

ناگهان صدای خس‌خس آمد. پلک‌هایم پرید. سرم را چرخاندم و در قاب پنجره چیزی دیدم، بس عجیب. در دو سه قدمی پیکان، در لابه‌لای گندم‌ها، روباهی ایستاده بود؛ پوزه‌اش سیاه و گردنش افراشته. پاهایش پیدا نبود. خیره به هم نگاه می‌کردیم. انتظار نداشتم که مراقبه‌ی سکوت اینچنین غافلگیرم کند!

مغرور و برّان می‌نگریست. انگار بیگانه‌ای دیده باشد در خاک وطنش. من امّا به وجد آمده بودم و آنچه را که می‌دیدم، باور نمی‌کردم. در همان حال، روبَهَک تکانی خورد و به آن سو خمید و در گندم‌های نیم‌تاریک گم شد. 

دوباره چشم‌ها را بستم.

کشف‌الاسرار میبدی، قسمت هشتم

• این خلق چرا آفریدی؟

قولُه: «اَفَحَسِبتُم اَنَّما خَلَقناکُم عَبَثاً». ابوبکر واسطی این آیت برخواند و گفت: خداوند ذوالجلال، قادرِ برکمال، به جلال و عزّت خویش و کمال قدرت خویش کائنات و مُحدَثات در وجود آورد، تا هستیِ وی بدانند و خداوندی وی بشناسند، و از صُنع وی به کمال علم و قدرت وی دلیل گیرند... ایشان را از کَتمِ عدم در وجود آورد بر وِفق علم خویش، که وی در اَزل دانست که خلق را آفریند، خواست که خَلق وی با وفق علم وی برابر آید.

داودِ پیغامبر در مناجات خویش گفت: «الهی! جلال لم یزلِ مَنعوت به نَعت کمال، موصوف به صفت استغنا، از همه مستغنی و به نَعت خود باقی، نه تو را به کس حاجت و نه تو را از کسی یاری و مَعونت، این خلق چرا آفریدی؟ و در وجود ایشان حکمت چیست؟» جواب آمد که: «یا داوُد! کُنتُ کَنزاً مَخفیّاً فَاَحبَبتُ اَن اُعرَفَ. گنجی بودم نهان، کس مرا ندانسته و نشناخته، خواستم که مرا بدانند، و دوست داشتم که مرا بشناسند».

«اَحبَبتُ اَن اُعرَفَ» اشارت است که بنای معرفت بر محبّت است؛ هرجا که محبّت است معرفت است و هرجا که محبّت نیست معرفت نیست.

برگزیده کشف‌الاسرار میبدی، به کوشش دکتر محمدمهدی رکنی، ص ۷۹ تا ۸۰.

کشف‌الاسرار میبدی، قسمت هفتم

• روز بنیاد نهادن دوستی

قولُه تعالی: «وَ اِذ اَخَذَ رَبُّکَ مِن بَنی آدَم...». از روی فهم بر لسان حقیقت، این آیت رمزی دیگر دارد و ذوقی دیگر.

اشارت است به بدایت احوال دوستان و بستن پیمان و عهد دوستی با ایشان، روز اوّل در عهد ازل¹، که حق بود حاضر و حقیقتْ حاصل.

چه خوش روزی روز نهادِ بنیاد دوستی است! چه عزیز وقتی که وقت گرفتن پیمان دوستی است! مریدانْ روز اوّل ارادت هرگز فراموش نکنند. مشتاقان هنگام وصال دوست، تاج عمر و قبلهٔ روزگار دانند.

فرمان آمد که: یا سیّد²! «و ذکّرهم بِایّامِ الله» این بندگان ما که عهد ما فراموش کردند و‌ به غیری مشغول گشته، با یاد ایشان ده آن روز که روح پاک ایشان با ما عهد دوستی می‌بست، و دیدهٔ اشتیاق ایشان را این توتیا می‌کشیدیم که: «اَلَستُ بِربِّکم؟»

ای مسکین! یاد کن آن روز که ارواح و اشخاص دوستان، در مجلس اُنس از جام مَحبّت شراب عشق ما می‌آشامیدند، و مقرّبان مَلأ اعلی می‌گفتند: اینْت³ عالی همّت قومی که ایشان‌اند! ما باری از این شراب هرگز نه چشیده‌ایم و نه شمّه‌ای یافته‌ایم.

زان می که حرام نیست در مذهب ما

تا بازِ عدم⁴ خشک نیابی لب ما

روزی آن مِهتر⁵ عالم و سیّد وُلِد آدم (ص) می‌گفت: «اِنَّ حِرا جَبَلٌ یُحِبُّنی و اُحِبُّه» این کوه حِرا مرا دوست است و من او را دوستم. گفتند: «ای سیّد! کوه را چنین می‌گویی؟ چیست این رمز؟ گفت: «آری، شرابِ مهر از جام ذکر آنجا نوش کرده‌ایم.»

سیّد -صلواتُ الله علیه- در بدایت کار که آثار نبوّت و اَمارات وحی بر او ظاهر گشت، روزگاری با کوه حِرا می‌شد، و دردِ این حدیث در آن خلوتگاه، او را فرو گرفته، و آن کوه او را چون غمگساری شده:

جز گِردِ دلم گشت نداند غم تو

در بُلعجبی هم به تو ماند غم تو

هرچند بر آتشم نشاند غم تو

غمناک شوم گرَم نماند غم تو

... پیر طریقت گفته در مناجات: الهی! چه خوش روزگاری است روزگار دوستان تو با تو! چه خوش بازاری است بازار عارفان در کار تو! چه آتشین است نفَسهای ایشان در یادکرد و یادداشت تو! چه خوش دردی است درد مشتاقان در سوزِ شوق و مهر تو! چه زیباست گفت‌وگوی ایشان در نام و نشان تو!

۱. پیمانی که در آغاز آفرینش از آدم گرفته شد.

۲. خطاب میبدی به پیامبر اکرم (ص). 

۳. زهی! آفرین! (از اصوات تعجّب).

۴. وقت مرگ. 

۵.بزرگتر، متضاد کِهتر. 

برگزیده کشف‌الاسرار میبدی، به کوشش دکتر محمدمهدی رکنی، ص ۷۶ تا ۷۹.

---

پی‌نوشت: ببخشید بابت تأخیر دو روزه. :)

کشف‌الاسرار میبدی، قسمت ششم

• نمایش و روش

گفته‌اند: دین خدا که سبب رستگاری بندگان است و مایهٔ آشنایی ایشان، بنای آن بر دو چیز است: یکی نمایش از حق، دیگر روش از بنده. نمایش آن است که گفت جلّ جَلالُه: «سنُریهِم آیاتِنا فِی الافاق»؛ روش آن است که گفت: «مَن عَمِل صالِحاً فَلِنَفسِه»؛ و تا از حق نمایش نبوَد از بنده روش نیاید، و آن نمایش، هم در آیات آفاق است و هم در آیات انفُس.

در آیات آفاق آن است که گفت: «اَولَم یَنظُروا فی مَلَکوتِ السَّماواتِ و الاَرض»؛ و در آیات انفس آن است که گفت: «وَ فی اَنفُسِکُم اَفَلا تُبصِرون». می‌گوید: خویشتن را ننگرید و اندیشه نکنید در نهادِ¹ خویش؟ که ربّ العالمین چندین دقایق حکمت و حقایق صنعت به قلمِ لطفِ قِدم² بر لوح این نهاد ثبت کرده، و انوار اِصطِنطاع و آثار تکریم بر وی نگاشته. 

سَری مدوَّر که سراپردهٔ عقل است و مجمع علم، از وی صَومَعَةُ الحواس ساخته. این نهاد مجوَّف³ و این شخص مؤلَّف⁴، قیمت که گرفت به عقل و علم گرفت. قیمت آدمی به عقل است و حشمت او به علم. کمال آدمی به عقل است و جمال او به علم. پیشانی چو تختهٔ سیم آفرید، دو ابرو بر مثال دو کمان از مشک⁵ ناب بر وی⁶ به زه کرده، دو نقطهٔ نور چشم در دو پیکر ظلمت ودیعت نهاده، صدهزار گُل مُورْد⁷ از گلشن دو رُخِ او برآورده، سی و دو دندان بر مثال دُرّ در صدف دهان نهان کرده، مُهری از عقیق آبدار بر وی نهاده؛ از آنجا که بدایت لب است تا آنجا که نهایت حلق است بیست و نه منزل آفریده و آن را مخارج بیست و نه حرف گردانیده. از دل سلطانی در وجود آورده و از سینه او را میدانی ساخنه و از همّت مرکبی تیزرو و از اندیشه بَریدی مُسرِع⁸، دو دست گیرا و دو پای رَوا آفریده. 

این همه که رفت خِلعت خلقت است و جمال ظاهر، و بالای این، کمال و جمال باطن است. یکی تأمّل کن در لطایف و عواطف ربّانی و آثار عنایت و رعایت الهی که تعبیهٔ این مشتی خاک است، و انواع کرامت و تخاصیص قربت که بر ایشان نهاده، که همه عالم بیافرید و به هیچ آفریده نظر مَحبّت نکرد، به هیچ موجود رسول نفرستاد، به هیچ مخلوق پیغام نداد. چون نوبت به آدمیان رسید که برکشیدگان لطف بودند و نواختگان فضل و معادن انوار، اَسرار⁹ ایشان را محلِّ نظر خود گردانید. پیغامبران به ایشان فرستاد، و فرشتگان را رقیبان ایشان کرد. سوز عشق در دلها نهاد. بواعث شوق و دواعی ارادت پیاپی کرد. مقصود از این عبارت و اشارات آن است که آدم مشتی خاک است، هر چه یافت از این تشریفات و تکریمات، همه لطف و عنایت خداوند پاک است. او -جلّ جلالُه- عطا که دهد به کرم خود دهد نه به استحقاق تو؛ به جود خود دهد نه به سجود تو؛ به فضل خود دهد نه به فعل تو؛ به خدایی خود دهد نه به کدخدایی¹⁰ تو.

۱. پیکر، کالبد.

۲. مهر و محبّت الهی که قدیم و ازلی است.

۳. نهاد مجوّف: پیکر میان‌تهی.

۴. شخص مؤلّف: کالبد فراهم‌آمده.

۵. مشک چون به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه است، مو و ابرو را بدان تشبیه کنند.

۶. مرجع ضمیر «وی» پیشانی است.

۷. درختچه‌ای که برگهای آن متقابل و دائمی و به رنگ سبز شفّاف و معطّر است. بدین جهت زلف و مو را به آن تشبیه کنند.

۸. پیک تندرو.

۹. قلب‌ها.

۱۰. لیاقت و شایستگی.

برگزیده کشف‌الاسرار میبدی، به کوشش دکتر محمدمهدی رکنی، ص ۷۴ تا ۷۶.

کشف‌الاسرار میبدی، قسمت پنجم

• شریعت و حقیقت

قولُه تعالی: «لَیسَ البِرَّ اَن تُوَلّوا وُجوهَکُم قِبَلَ المَشرِقِ و المَغرب». از روی ظاهر در این آیت آنچه شرط شریعت است بشناختی¹، اکنون از روی باطن به زبان اشارت آنچه نشانه حقیقت است بشناس، که حقیقت مر شریعت را چون جان است مر تن را. تنْ بی‌جان چون بُوَد؟ شریعتْ بی‌حقیقت همچنان بوَد. شریعت بیت‌الخَدَم است، همهٔ خَلق در او جمع، و عمارت آن به خدمت و عبادت؛ و حقیقت بیت‌الحرم است، عارفان در او جمع، و عمارت آن به حرمت و مشاهدت، و از خدمت و عبادت تا به حرمت و مشاهدت چندان است که از آشنایی تا دوستداری. آشنایی صفت مزدور است و دوستداری صفت عارف.

مزدور همهٔ ابواب بِرّ که در آیت برشمردیم بیارد، آنگه گوید: «آه اگر باد بر آن جهد تا از آن چیزی بکاهد، که آنگه از مزد بازمانم»، و عارف آن همه به شرط خویش² به تمامی بگزارَد، آنگه گوید: «آه اگر از آن ذرّه‌ای بماند، که آنگه از دولت باز مانم».

به هرچْ از راه بازافتی چه کفر آن حرف و چه ایمان

به هرچْ از دوست وامانی چه زشت آن نقش و چه زیبا

مزدور گوید: «نماز من، روزهٔ من و زکات من و صبر من در بلاها و وفای من در عهدها»؛ و عارف گوید به زبان تَذلل:

من که باشم که به تن رخت وفای تو کَشم؟

دیده حمّال کنم بار جفای تو کَشم

بوی جان آیدم از لب که حدیث تو کنم

شاخ عِز رویدم از دل که بلای تو کَشم

پیر طریقت³ گفت: «من چه دانستم که مزدور اوست که بهشت باقی او را حظّ است، و عارف اوست که در آرزوی یک لحظ⁴ است. من چه دانستم که مزدور در آرزوی حور و قصور است، و عارف در بحر عیان غرقهٔ نور است».

۱. یعنی معنای ظاهری آیه را پیش از این گفته‌ام برایت.

۲. مطابق شرایط و لوازم آن.

۳. خواجه عبدالله انصاری.

۴. چیزی را به گوشهٔ چشم نگریستن‌. در اینجا یعنی «نگاه».

برگزیده کشف‌الاسرار میبدی، به کوشش دکتر محمّدمهدی رکنی، ص ۷۲ تا ۷۳.